สดับโลกขับขาน สังคมวิทยาแห่งชีวิตของ Hartmut Rosa / เก่งกิจ กิติเรียงลาภ / EXT Editions

การตั้งคำถามเกี่ยวกับโลกหรือการพัฒนาปรัชญาเกี่ยวกับโลก หรือแม้แต่สังคมวิทยาเกี่ยวกับโลกขึ้นมา จึงเป็นลักษณะร่วมของปัญญาชนฝ่ายวิพากษ์ในเยอรมนี ใน Resonance: A Sociology of Our Relationship to the World (2019)

Hartmut Rosa เริ่มต้นด้วยสมการพื้นฐานทางปรัชญาของ Maurice Merleau-Ponty ที่ว่า “มันมีบางสิ่งดำรงอยู่ ซึ่งการดำรงอยู่นั้นปรากฏ (ในความรับรู้)” (there is something, that something is present.) ซึ่งหมายถึงการที่สิ่งต่างๆ ดำรงอยู่โดยพื้นฐาน และเมื่อมันดำรงอยู่โดยพื้นฐาน มันก็ย่อมจะดำรงอยู่ก่อนที่ตัวเราจะดำรงอยู่ ในแง่นี้ การดำรงอยู่ของสิ่งจึงเป็นสิ่งที่มา “ก่อน” ตัวเรา และเมื่อตัวเราเป็นสิ่งที่ก่อตัวขึ้นในฐานะที่เป็นคนละสิ่งกับโลกที่เราดำรงอยู่ การดำรงอยู่ของสิ่งจึงดำรงอยู่ “ก่อน” การแบ่งแยกคู่ตรงข้ามระหว่างตัวเรากับโลกด้วย กล่าวอีกอย่างก็คือ การก่อตัวของเรากับโลกนั้นเป็นสิ่งที่มาที “หลัง” ความสัมพันธ์จำนวนมหาศาลที่ดำรงอยู่ “ก่อน” ดังที่ Rosa ชี้ว่า “ตัวเราและโลกไม่ใช่เงื่อนไขพื้นฐานของสิ่งอื่นๆ แต่การแบ่งแยกเรากับโลกเป็นผลของความสัมพันธ์ที่เรามีต่อสิ่งที่ดำรงอยู่” (Subject and world are not the precondition, but the result of our relatedness to this presence.)

สำหรับ Rosa แล้ว โลกเป็นสิ่งที่ดำรงอยู่ และดำรงอยู่โดยไม่ขึ้นกับความรับรู้ของเราในฐานะมนุษย์ แน่นอนว่ามันมีโลกที่ดำรงอยู่โดยสัมพันธ์กับความรับรู้ของเรา แต่ส่วนเสี้ยวของโลกอีกจำนวนมากมายเป็นอนันต์นั้นไม่ขึ้นต่อหรือสัมพันธ์กับความรับรู้ของเรา ต่อให้เราให้ความสำคัญต่อมันหรือไม่ให้ความสำคัญต่อมัน มันก็ดำรงอยู่อยู่เสมอ เพียงแต่เมื่อส่วนเสี้ยวของโลกสัมพันธ์กับเรา มันก็จะมีผลกระทบต่อตัวเราในแบบที่เรารู้สึกหรือรับรู้ และตัวมันเองก็อาจจะผันแปรไปตามความรับรู้หรือความหมายเชิงวัฒนธรรมที่เราให้แก่มันด้วย สภาวะเช่นนี้เองที่ Rosa เห็นว่า เราไม่สามารถแยกพิจารณาตัวเรากับโลกออกจากกันประหนึ่งว่าเป็นคนละสิ่งได้ แต่เราต้องพิจารณาที่ตัวความสัมพันธ์มากกว่า เมื่อเราพูดถึงความสัมพันธ์ มันก็หมายถึงความสัมพันธ์ระหว่างสองสิ่งขึ้นไปหรือหลายๆ สิ่งที่สามารถพูดแยกกันได้ว่าเป็น “คนละสิ่ง” ทว่าในอีกด้านหนึ่ง เมื่อเราพูดถึงความสัมพันธ์ ความสัมพันธ์ก็กลับเป็นตัวกำหนดหรือเกี่ยวร้อยสิ่งหลายๆ สิ่งเข้ามาหากันจนแยกออกจากกันแบบเบ็ดเสร็จไม่ได้ ความสัมพันธ์จึงเหมือนด้านที่ร้อยรัดสิ่งหลายๆ สิ่งเข้ามา พร้อมๆ กับที่ก็ทำให้เกิดระยะห่างระหว่างสิ่งต่างๆ ที่ถูกรัดร้อยเข้ามาด้วยเส้นด้ายนั้น

จากบทความ "โลกและการดำรงอยู่ของโลก (อื่น) ในสังคมวิทยาของ Hartmut Rosa" โดย เก่งกิจ กิติเรียงลาภ


งานเขียนของ Hartmut Rosa มีอิทธิพลต่อการศึกษาหลายศาสตร์และชวนขบคิดถึงสภาวะการดำรงอยู่กับเงื่อนไขของเวลาเป็นอย่างมาก  อ.ศรยุทธ ได้นำความคิดและข้อถกเถียงดังกล่าวมาสอนในวิชาสื่อใหม่และวัฒนธรรมไซเบอร์, วิชาสัมมนาหัวข้อเฉพาะ และวิชาแนวคิดร่วมสมัยทางศิลปะและวิชาการวิจัยทางศิลปะ

------------------------------------------

สดับโลกขับขาน:สังคมวิทยาแห่งชีวิตของ Hartmut Rosa

ผู้เขียน  เก่งกิจ กิติเรียงลาภ / ปรีดีโดม พิพัฒน์ชูเกียรติ / ศรยุทธ เอี่ยมเอื้อยุทธ / ฐานิดา บุญวรรโณ / พลอยใจ ปิ่นตบแต่ง / ธเนศ วงศ์ยานนาวา
บรรณาธิการ  กิตติพล สรัคคานนท์
จัดพิมพ์โดย  EXT Editions

ขนาด 16.5 X 24.1 cm
จำนวน  240 หน้า ปกอ่อน
ราคาปก  350  บาท
ISBN  9786166293401